Digiscopie, fotograferen met spotting scope of verrekijker

Er zijn heel wat cameratypes die digiscopie mogelijk maken maar let goed op voor u een toestel aanschaft. Maak gebruik van de expertise van Natuurkijkers.be en contacteer ons gerust bij vragen. 

 

2.     Reflexcamera's

Reflexcamera's kunnen op twee manieren gebruikt worden om te gaan digiscopen, met of zonder lens.

2.1.     Camera + 50mm lens
Deze combinatie is niet zo voor de hand liggend; wordt ook niet vaak gebruikt en is niet aan te bevelen. U heeft een heel stevige en gebruiksvriendelijke adapter nodig. Dit om zowel de combinatie perfect te kunnen uitlijnen alsook het exact op die plaats te kunnen houden achter de telescoop. Een body mét lens is een groot gewicht. De kans is heel groot dat de telescoop gaat overhellen door de zware camera.
Door het gebruik van een standaard lens moet het licht door een aantal extra lenzen. Dit veroorzaakt lichtverlies. De lens moet handmatig op oneindig geplaatst worden zodat er met de telescoop scherp gesteld kan worden.

Kowa voorziet wel een aanbod van tussenringen zodat het pakket over het oculair kan geschoven worden. Deze combinatie is wel aan te bevelen.

2.2     Camera zonder lens
In principe kunnen vele merken van reflexcamera's gebruikt worden mits dat er een T2 adapter bestaat. De T2 adapter is nodig om de body te kunnen connecteren met een een foto-adapter of andere adapter.

2.2.1   Camera met T2-ring en foto-adapter
Een foto-adapter is een tubus waarin een paar lenzen zijn verwerkt die ervoor zorgen dat het filmvlak volledig belicht wordt zonder enige fouten zoals coma, vignetering , chromatische abberatie's,...  Bij het gebruik van de foto-adapter moet men het oculair verwijderen en de foto-adapter erop schroeven of connecteren met een bajonetsluiting. Met deze combinatie gebruikt u eigenlijk de effectieve focale lengte van de telescoop als telelens. U kan echter niet meer extra in- of uitzoomen. 
Het nadeel is dat het wisselen tussen fotograferen en waarnemen niet zo vlot verloopt aangezien de montage van de foto-adapter toch enige tijd in beslag neemt.

2.2.2    Camera met T2-ring en adapter
De body wordt doormede een T2 ring bevestigd aan een adapter waardoor de uitlijning perfect is. Er is geen sprake van verstrooid licht. De Swarovski TLS APO adapter kan op een zeer korte tijd gemonteerd en gedemonteerd worden waardoor omschakeling van fotograferen naar observeren heel snel kan gaan. In de adapter is een lens gemonteerd waarbij het invallend licht van de telescoop perfect op het filmvlak valt. Zelfs voor de full-frame fanaten is er een 43mm TLS-APO beschikbaar.  

3.     Systeemcamera's

Door de compactheid en het geringe gewicht in combinatie met een hoge kwaliteit van de sensor behoort dit cameratype tot mijn persoonlijke voorkeur. Het gewicht en omvang is kleiner dan bij een reflextoestel. Hierdoor is het niet nodig om een stabilisator te gebruiken om het zwaartepunt te verleggen.
Net zoals de reflexcamera's kunnen deze door middel van een T2 ring voor systeemcamera's geconnecteerd worden aan een adapter. De T2 ring voor een systeemcamera's is uniform voor alle merken.

4.      Smartphones

Tegenwoordig bezit bijna iedereen een smartphone. Met de hedendaags ingebouwde camera's zijn er mooie resultaten te behalen. Het voordeel is dat men veelal de GSM op zak heeft en de bestaande adapters niet veel plaats nemen in de rugzak. De smartphone met adapter kan zelfs in de binnenzak opgeborgen worden. 

Fabriekanten van telescopen hebben hier op ingespeeld. Er zijn voor iPhone en Samsung al speciale adapters op de markt gebracht.

1.     Rechtdoor of gehoekte kijker

Elk type spotting scope heeft zijn eigen voor- en nadelen. Natuurkijkers.be adviseert een rechtdoor spotting scope wanneer de gebruiker fotograferen primeert boven waarnemen. Er kan gemakkelijk in de richting van het onderwerp gericht worden en eventueel meegevolgd worden terwijl men fotografeert. Met een schuine inkijk heeft men meer ervaring nodig om een onderwerp in beeld te houden.

Bij een rechtdoor kijker moet het statief hoger ingesteld worden in vergelijking met een schuine inkijk wanneer men rechtopstaand waarneemt. Daarbij neemt de stabiliteit van het statief af en nemen de trillingen toe. Bijvoorbeeld als men een vogel wil waarnemen en/of fotograferen die zich in de lucht bevindt dan wordt het wat moeilijker bij de rechtdoor spotting scope. Dit omwille van het feit dat men zich als het ware onder onder de telescoop moet plaatsnemen met alle gevolgen van dien voor nek en rug. De middenzuil kan even wat hoger gezet woren maar dit is ten nadele van de stabiliteit. 

Voor vogelaars waarbij waarnemen primeert, gaat Natuurkijkers.be een kijker adviseren met een schuine inkijk. Het statief kan op een relatief lagere positie gehouden worden en de waarnemer kijkt op een comfortabele manier door het oculair. Het mikken naar een object is in het begin niet zo gemakkelijk aangezien er onder een bepaalde hoek wordt waargenomen. 

2.     De harde keuze van de spotting scope

Wanneer er een grotere diameter van objectief wordt genomen, dan wordt er meer licht vergaard waardoor de belichtingstijden gevoelig verkort worden. Deze lichtopbrengst vormt een groot voordeel. Daar tegenover kan het gewicht als minpuntje ervaren worden. Grotere spotting scopes bezitten meer glas en grotere prisma's. 

Sommige spotting scopes laten kleurfouten of chromatische aberratie zien. Deze kleurschifting is een optische fout van lenzen en lenssystemen. Deze fout ontstaat doordat licht, bestaande uit verschillende golflengten, niet in diezelfde mate wordt gebroken aan de lensoppervlakken. De oorzaak hiervan is dispersie, een materiaaleigenschap van glas. HD, fluoriet, ED telescopen zullen geen of weinig kleurfouten laten zien.

3.     Het statief

Het statief is misschien wel één van de meest onderschatte onderdelen van het systeem. Bij gebruik van een grotere en zwaardere spotting scope, is een zwaar statief zeker aan te raden. Een goed statief zorgt ervoor dat er minder trillingen merkbaar zijn. Trillingen zijn merkbaar op de foto door bewegingsonscherpte.

4.     De statiefkop

De kwaliteit, de behendigheid en het gewicht van de kop hebben zeker een betekenis bij digiscopie. Een licht kop zal een zware telescoop (al of niet met camera) voldoende kunnen ondersteunen. Het is ook belangrijk dat de kop niet doorglijdt terwijl men fotografeert. Een kop waarbij de druk zowel op de horizontale- als verticale assen goed te regelen zijn is een must!

5.     De stabilisator

Een reflex fototoestel heeft het nadeel dat de body een groot gewicht heeft. De kijker is wat uit balans en heeft de neiging achterover te buigen. Een goede kop kan daarbij helpen maar een stabilisator brengt de oplossing. Het zwaartepunt wordt verlegd waardoor het ganse systeem in balans is.

6.     Vignetering

Bij gebruik van de compactcamera's en smartphone heeft men vooral met het probleem te maken dat het filmvlak te klein is voor de uittredepupil. Bij de laagste vergroting heeft men zowel de grootste uittredepupil alsook het meeste licht én het minste vignetering.

Om dit op te lossen moet men meer inzoomen met de camera totdat gans het filmvlak belicht wordt. Hoe minder men moet inzoomen hoe beter voor het resultaat.

Er zijn een aantal nadelen bij gebruik van een te hoge zoom:

-   Brandpuntsafstand vergroot naarmate men meer inzoomt waardoor de belichtingstijden veel langer worden.
-   Trillingen worden veel sneller vast gelegd.

7.     Andere leuke tools

Bewegingsonscherpte wordt niet alleen toebedeeld aan een minder goed statief en kop. De instellingen op de camera hebben evenzeer een invloed op het resulaat. Vaak wordt onderschat dat beweging kan veroorzaakt worden bij het indrukken van de ontspanknop. Een draadontspanner kan dit voorkomen. Tegenwoordig kunnen sommige camera's al bediend worden vanuit een app op de smartphone. Maak er gebruik van! 

8.     De adapters

Een adapter voor de camera is nodig om diverse redenen:

• Midden van de chip van de camera centreren tegenover het midden van de uittredepupil. 
• Filmvlak van de camera perfect evenwijdig brengen met het beeldvlak van de kijker.
• Zo weinig mogelijk strooilicht verzamelen.
• Snel kunnen wisselen van waarnemen naar fotograferen en omgekeerd.

Producenten maken gebruiksvriendelijke adapters voor alle soorten camera's. OPGELET: niet iedere camera, smartphone of ander toestel kan geconnecteerd worden. Vraag raad aan Natuurkijkers.be!

9.      Kennis beeldbewerking

De genomen foto's kunnen vaak nog wat bijgewerkt worden. Soms is het voldoende om de levels juist te zetten, een beetje contrast toe te voegen of eventueel bij te scherpen.

Bij een goed belichte foto kunnen deze veranderingen toegepast worden. Bij overbelichte foto's is er heel wat informatie verdwenen. Deze informatie kan men niet terug krijgen. Te donkere foto's gaan bij bewerking te veel ruis gaan genereren. Een goede start is een must.

10.    Thuis oefenen

Digiscopie gaat niet zonder slag of stoot! Trek niet meteen de natuur in zonder degelijke kennis van de camera en de werking van de telescoop. Dit zorgt voor onnodige stress. Digiscopen moet een ontspanning zijn en blijven. Oefening baart kunst!

Best is eerst eens proberen met een vast object in de tuin. Doordat het object niet beweegt, kan men geen beeldonscherpte creëren. Op deze manier kan men leren wat het toestel kan. Daarnaast is het ook belangrijk om te ontdekken hoe de camera reageert bij schommelende lichtomstandheden. Ook door zelf wat instelingen uit te proberen, krijgt u meer inzicht om later bij moeilijke omstandigheden snel te kunnen anticiperen op een verkeerd belichte foto.

Eens dit allemaal lukt, kan men overgaan naar bewegende objecten. Hierbij komt de moeilijkheid om scherp te stellen bij het fotograferen. Onthoud héél goed de draairiching van de scherpstelknop om dichter of verderweg scherp te stellen. 

Na geslaagde foto's op het thuisfront heeft u voldoende ervaring om een stapje verder te gaan, de natuur in!

Alle succes toegewenst namens Natuurkijkers.be!